Ruimte creëren voor een meer collaboratieve economie
Soms zijn de regels onduidelijk voor innovators, terwijl in andere gevallen de verschuiving van openbare dienstverlening naar sociale ondernemingen, zoals dienstverlener -bijvoorbeeld in de gezondheidszorg, het scheppen van werkgelegenheid, ecologisch behoud enzovoort- een relatief onuitgesproken overeenkomst is, waarbij weinig of niet is onderhandeld over het overgangsplan en de middelen. Met deze ambiguïteit ontstaan er uiteenlopende verwachtingen. Aangezien sociale ondernemingen voor sommigen in de publieke sector relatief nieuw zijn, moet er een definitie en een begrip van de grenzen van deze opkomende sector worden gevonden. Soms is zelfs de reactie om dat wat nieuw opkomt te reguleren, wettelijk vast te leggen, te belasten of in te perken, op zichzelf al een onderdrukking van het potentieel voor levensverbeterende innovaties.
In een samenleving die alles zo snel en zo rationeel in orde wil brengen, laten we vaak onvoldoende ruimte om initiatieven te testen.
We kunnen zelfs leren van mislukkingen als we die omarmen en ervan leren. “Sta experimenten toe, we zouden onszelf weleens kunnen verrassen,” zei een deelnemer aan een recent innovatielab voor maatschappelijke vernieuwing in Nederland, een evenement dat sociale ondernemers en ambtenaren samenbracht. Meer specifiek moeten we experimenteren met nieuwe samenwerkingsinstrumenten en nieuwe mechanismen testen om deze maatschappelijke vernieuwing te financieren. In deze ruimte moeten overheden op alle niveaus een interessante keuze maken: de opkomst van het nieuwe helpen of hinderen.
Door de systemische aard van veel van onze sociaaleconomische en milieu-uitdagingen, moeten wij als ondernemers (en regeringen) toegeven dat wij te maken hebben met een niveau van complexiteit waarbij veel perspectieven nodig zijn. In een op waarden gebaseerde samenleving kan men niet alles kwantificeren. Dus hoe evalueren en rapporteren we vooruitgang wanneer maatschappelijke verandering niet-lineair is? Systeemdenken vereist dat wij nagaan hoe elke actie andere delen van het gerelateerde systeem kan beïnvloeden. Een systeem is een dynamisch en complex geheel. Het dwingt ons na te gaan hoe schijnbare chaos te zijner tijd plaatsmaakt voor natuurlijke orde, en hoe de tijd ons helpt de evolutie van systemen te begrijpen. Regeringen met deze vooruitziende blik zitten in een ideale positie om samen te komen met meerdere perspectieven, met nieuwe experimenten en met instrumenten om te testen. De ambiguïteit die samengaat met innovatie en opkomst is voor velen ongemakkelijk – vooral voor degenen die hun verantwoordingsplicht jegens hun publiek serieus nemen.
Bijgevolg worden gemeenschappen van sociale ondernemers die veilige havens creëren om idealisme om te zetten in levensvatbare bedrijfsmodellen en om mislukkingen om te zetten in leren, geconfronteerd met de extra uitdaging om de mensen rondom hen te onderwijzen over het paradigma dat aan de basis ligt van hun idealisme en experimenten. Hoewel regeringen nieuwe ideeën vaak toejuichen, kan hun onvermogen om samen met hun burgers te leren hen weghalen uit de context die hen juist kan leren over beleid dat de praktijk dient in plaats van die in de weg te staan.
En misschien is er in deze enigszins ongemakkelijke ruimte – waarin we het antwoord nog niet weten – plaats om nieuwe vragen te stellen over de systemen en structuren die we creëren terwijl we met elkaar omgaan. Misschien kan echte innovatie hier beginnen, en kunnen hier nieuwe wegen openen voor sommige van onze hardnekkige maatschappelijke uitdagingen en kunnen we evolueren naar een meer generatieve economie. In samenwerking.
Tekst geschreven door Tatiana Glad